H Κλαρίσα Πίνκολα Έστες, Αμερικανίδα ποιήτρια, συγγραφέας και γιουνγκιανή θεραπεύτρια, γνωστή για το ευπώλητο βιβλίο της Γυναίκες που τρέχουν με τους λύκους, έχει αφιερώσει τη ζωή της στην υπηρεσία των ανθρώπων δίχως φωνή: των απόκληρων, των εξόριστων και των βασανισμένων. Στο μικρό κείμενό της που μεταφράσαμε και παραθέτουμε εδώ, γίνεται η ίδια μια φωνή ελπίδας σε όσους αγωνίζονται όπως κι αυτή για την έλευση του λαμπερού κόσμου.
~*~
Αγαπημένη μου φίλη: μην αποθαρρύνεσαι. Είμαστε φτιαγμένοι για τέτοιους καιρούς.
Έχουν επικοινωνήσει μαζί μου πρόσφατα πάρα πολλοί που είναι βαθιά και πλήρως σαστισμένοι. Ανησυχούν για την κατάσταση του κόσμου μας αυτή τη στιγμή. Πράγματι, κάποιος πρέπει να είναι ιδιαίτερα δυνατός για να αντέξει πολλά από αυτά που περνούν για “καλά” στον πολιτισμό μας σήμερα. Η επαίσχυντη περιφρόνηση αυτού που η ψυχή θεωρεί τα πιο πολύτιμα κι αναντικατάστατα και η διαφθορά των ηθικών ιδανικών έχουν γίνει, σε κάποιες μεγάλες κοινωνικές αρένες, “η νέα φυσιολογικότητα”, το γκροτέσκο της βδομάδας. Είναι δύσκολο να πούμε ποιο από τα σημερινά εξωφρενικά θέματα έχει ταρακουνήσει τους κόσμους και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων περισσότερο.
Ζούμε σε μια εποχή καθημερινών εκπλήξεων που μας αφήνουν με το στόμα ανοιχτό και συχνά προκαλούν δίκαιο θυμό αναφορικά με τη συνεχή υποβάθμιση αυτών που είναι τα πιο σημαντικά στους πολιτισμένους ανθρώπους με όραμα.
Η αξιολόγησή σου είναι σωστή. Η λάμψη και η ύβρις για τα οποία κάποιοι πασχίζουν την ίδια ώρα που ασπάζονται πράξεις αποτρόπαιες κατά παιδιών, γηραιών, καθημερινών ανθρώπων, των φτωχών, των απροστάτευτων, των αβοήθητων, είναι τρομακτική.
Κι όμως… Σε παροτρύνω, σου ζητώ, σε παρακαλώ να μη σπαταλήσεις το πνεύμα σου θρηνώντας για τους δύσκολους καιρούς μας. Ιδιαίτερα, μη χάνεις την ελπίδα. Και ειδικά αυτό, γιατί η αλήθεια είναι – είμαστε φτιαγμένοι για αυτούς τους καιρούς. Ναι. Για χρόνια μαθαίνουμε, εξασκούμαστε, εκπαιδευόμαστε και απλά περιμένουμε ακριβώς για να βρεθούμε σε αυτό το πεδίο δράσης. Δεν μπορώ να τονίσω όσο χρειάζεται ότι είμαστε αναμφίβολα οι ηγέτες που αναμέναμε, και ότι έχουμε ανατραφεί από την παιδική μας ηλικία ακριβώς για αυτή την ώρα.
Μεγάλωσα στις Μεγάλες Λίμνες και μπορώ να αναγνωρίσω ένα αξιόπλοο πλεούμενο όταν το βλέπω. Σχετικά με τις αφυπνισμένες ψυχές, ποτέ δεν υπήρχαν στο παρελθόν πιο ικανά καράβια στα νερά απ’ όσα υπάρχουν αυτή τη στιγμή σε όλον τον κόσμο. Και είναι πλήρως εξοπλισμένα και ικανά να κάνουν σινιάλο το ένα στο άλλο όσο ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας. Θα ήθελα να αγγίξω τα χέρια σου για ένα λεπτό, και να σε διαβεβαιώσω ότι είσαι καλά φτιαγμένη για αυτούς τους καιρούς. Παρά τις περιόδους αμφιβολίας, την αγανάκτηση που σε κάνει να θέλεις να φτιάξεις άμεσα όλα όσα χρειάζονται αλλαγή, ή την αίσθηση ότι έχεις χάσει εντελώς τον χάρτη σου, δεν βρίσκεσαι δίχως βοήθεια, δεν είσαι μόνη.
Κοίτα πέρα από την πλώρη· υπάρχουν εκατομμύρια πλοία ενάρετων ψυχών στα νερά μαζί σου. Βαθιά στο μεδούλι σου, πάντα ήξερες πως είναι έτσι. Παρ’ ότι ο καπλαμάς του πλοίου σου μπορεί να τρέμει από κάθε κύμα αυτού του τρικυμιώδους στροβιλισμού, σε διαβεβαιώ ότι τα μακρά ξύλα που δομούν την πλώρη και το πηδάλιό σου προέρχονται από ένα μεγαλύτερο δάσος. Η δυνατή ξυλεία του είναι περίφημη για τη δυνατότητά της να αντέχει τις καταιγίδες, να μένει ενωμένη, να παραμένει συγκροτημένη και να προχωράει μπροστά, ανεξαρτήτως των συνθηκών.
Έχουμε εκπαιδευτεί για μια τόσο σκοτεινή εποχή όσο η δική μας, ήδη από τη μέρα που συγκατανεύσαμε να έρθουμε στη Γη. Για αρκετές δεκαετίες, παγκοσμίως, ψυχές σαν Εμάς έχουν κοπεί και έχουν αφεθεί να πεθάνουν με τόσο πολλούς τρόπους, πάλι και πάλι, πεσμένες από την αφέλεια, την έλλειψη αγάπης, από την ξαφνική συνειδητοποίηση του ενός ή του άλλου θανάσιμου πράγματος, από την έλλειψη πρόωρης συνειδητοποίησης κάποιου άλλου πράγματος, από ενέδρες και επιθέσεις από διάφορα ακραία πολιτισμικά και προσωπικά σοκ. Έχουμε μακρά ιστορία στο να μας βγάζουν τα άντερα, αλλά να θυμάσαι ιδιαίτερα αυτό…
Έχουμε, επίσης, λόγω αναγκαιότητας, τελειοποιήσει το τρικ της ανάστασης. Αμέτρητες φορές έχουμε υπάρξει η ζωντανή απόδειξη πως αυτό που έχει εξοριστεί, χαθεί ή βυθιστεί μπορεί να επανέλθει στη ζωή και πάλι. Αυτή η πρόγνωση είναι εξίσου αληθινή και στιβαρή για τους κατεστραμμένους κόσμους γύρω μας, όσο ήταν για τους δικούς μας κάποτε θανάσιμα τραυματισμένους εαυτούς μας.
Παρ’ ότι δεν είμαστε άτρωτοι, η ικανότητά μας να ανερχόμαστε μας στηρίζει ώστε να γελάμε ενώπιον των κυνικών που λένε “σιγά μην τα καταφέρετε!” και “το μάνατζμεντ προέχει του ελέους” και άλλες ενδείξεις απολυτης απουσίας αίσθησης της ψυχής. Αυτή, και το ότι έχουμε βρεθεί στην Κόλαση και έχουμε επιστρέψει από αυτή σε τουλάχιστον μία μνημειώδη περίσταση, μας κάνει πεπειραμένα καραβια σίγουρα. Ακόμη κι αν δεν το νιώθεις ότι είσαι, είσαι.
Ακόμη κι αν το πενιχρό μικρό εγώ σου θέλει να ανταγωνιστεί το τεράστιο μέγεθος της ψυχής σου, αυτός ο μικρότερος εαυτός δεν μπορεί ποτέ να καταστήσει υποδέεστερο τον μεγαλύτερο Εαυτό για πολύ. Στα ζητήματα θανάτου και αναγέννησης, έχεις ξεπεράσει τoν στόχο πολλές φορές.
Πίστεψε την απόδειξη που έρχεται από οποιαδήποτε προηγούμενη εξέταση και δοκιμασία. Να τη: στέκεσαι ακόμα; Η απάντηση είναι, Ναι! (Και δεν επιτρεπόνται εδώ ρήσεις όπως “με το ζόρι”.) Αν στέκεσαι ακόμη, με κουρελιασμένες σημαίες ή όχι, είσαι ικανή. Έτσι, έχεις περάσει τη μπάρα. Και την έφερες ακόμη πιο ψηλά. Είσαι αξιόπλοη.
Σε κάθε σκοτεινή εποχή, υπάρχει η τάση να παρεκκλίνουμε προς τη λιποθυμία αναφορικά με το πόσα είναι λάθος ή αδιόρθωτα στον κόσμο. Μην εστιάζεσαι σε αυτά. Μην κάνεις τον εαυτό σου άρρωστο από την υπερφόρτωση. Υπάρχει, επίσης, η ροή προς την αποδυνάμωση επιμένοντας σε αυτά που βρίσκονται πέραν της εμβέλειάς σου, από αυτά που ακόμα δεν μπορούν να γίνουν. Μην εστιάζεσαι εκεί. Αυτό είναι σπατάλη του ανέμου χωρίς να σηκώνεις τα πανιά.
Είμαστε αναγκαίοι, αυτό είναι το μοναδικό που μπορούμε να ξέρουμε. Και παρ’ ότι συναντούμε αντίσταση, θα συναντούμε ολοένα περισσότερο μεγάλες ψυχές που θα μας χαιρετίζουν, θα μας αγαπούν και θα μας καθοδηγούν, και θα τις αναγνωρίζουμε όταν εμφανίζονται. Δεν είπες ότι είσαι πιστή; Δεν είπες ότι υποσχέθηκες να ακούς μια φωνή μεγαλύτερη; Δεν ζήτησες χάρη; Δεν θυμάσαι ότι το να βρίσκεσαι στη χάρη σημαίνει να υποτάσσεσαι στη φωνή τη μεγαλύτερη; Έχεις όλα τα εφόδια που χρειάζεσαι για να καβαλήσεις κάθε κύμα, να βγεις στην επιφάνεια από κάθε βύθισμα.
Στη γλώσσα των πιλότων και των ναυτών, η δουλειά μας τώρα είναι να αρμενίσουμε πρόσω ολοταχώς, με ορθάνοιχτα πανιά. Κατανόησε το παράδοξο: αν μελετήσεις τη φυσική ενός τυφώνα, θα δεις ότι ο εξωτερικός στρόβιλος στροβιλίζεται πολύ πιο γρήγορα από τον εσωτερικό. Το να ηρεμήσεις την καταιγίδα σημαίνει να ησυχάσεις την εξωτερική στρώση, να την κάνεις, μέσα από κάθε αντισταθμιστικό μέσο, να στροβιλίζεται πολύ λιγότερο, να κινείται ώστε να αποκτήσει πιο πολύ την ταχύτητα του εσωτερικού, πολύ λιγότερο ασταθούς πυρήνα – μέχρις ότου ό,τι έχει ανυψωθεί μέσα σε αυτό το άγριο χωνί πέσει και πάλι στη Γη, ξαπλώσει, βρει την ειρήνη και πάλι. Ένα από τα πιο σημαντικά βήματα που μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις να ηρεμήσει η καταιγίδα είναι να μην επιτρέψεις τον εαυτό σου να παρασυρθεί από στρόβιλους υπερδιεγερμένου συναισθήματος ή απόγνωσης, που άθελά σου συνεισφέρουν στο βάλτωμα και το στροβίλισμα. Η δουλειά μας δεν είναι να φτιάξουμε μονομιάς όλον τον κόσμο, αλλά να τεντωθούμε για να διορθώσουμε το μέρος του κόσμου που βρίσκεται μέσα στην εμβέλειά μας.
Κάθε μικρό, ήρεμο πράγμα που μία ψυχή μπορεί να κάνει για να βοηθήσει μία άλλη ψυχή, για να βοηθήσει ένα μέρος αυτού του φτωχού μαρτυρικού κόσμου βοηθάει πάρα πολύ. Δεν μας έχει δοθεί εμάς να γνωρίζουμε ποιες πράξεις ή από ποιον θα προκαλέσουν την κρίσιμη μάζα να βαρύνει προς ένα διαρκές καλό. Αυτό που χρειάζεται για δραστική αλλαγή είναι μια συσσώρευση πράξεων – που προστίθενται, προσθέτουν, κι άλλο, συνέχεια. Ξέρουμε ότι δεν χρειάζεται “καθένας πάνω στη Γη” για να επέλθει η δικαιοσύνη κι η ειρήνη, αλλά μόνο μια μικρή, αφοσιωμένη ομάδα που δεν τα παρατάει με την πρώτη, τη δεύτερη ή την εκατοστή θύελλα.
Μια από τις πιο ηρεμιστικές και ισχυρές δράσεις που μπορείς να κάνεις για να επέμβεις σε έναν φουρτουνιασμένο κόσμο είναι να σταθείς όρθια και να δείξεις την ψυχή σου. Η ψυχή στο κατάστρωμα λάμπει σαν χρυσός στους σκοτεινούς καιρούς. Το φως της ψυχής πετάει σπίθες, μπορεί να στείλει φωτοβολίδες, χτίζει φωτιές που στέλνουν σινιάλα … ανάβει φωτιά στα ανάλογα υλικά.
Το να δείξεις το φανάρι της ψυχής σε σκιώδεις καιρούς όπως αυτοί – το να είσαι άγρια και να δείχνεις έλεος προς τους άλλους, και τα δύο, είναι πράξεις τεράστιας γενναιότητας και απόλυτης αναγκαιότητας. Οι ψυχές που ζορίζονται αρπάζουν φως από άλλες ψυχές που είναι πλήρως αναμμένες και πρόθυμες να το δείξουν. Αν θέλεις να βοηθήσεις να ηρεμήσει ο αναβρασμός, αυτό είναι ένα από τα ισχυρότερα πράγματα που μπορείς να κάνεις.
Πάντα θα υπάρχουν στιγμές ανάμεσα στην “επιτυχία που σε περιμένει στη γωνία, αλλά που ακόμη δεν φαίνεται” όπου θα νιώθεις αποθαρρημένη. Κι εγώ επίσης έχω νιώσει απόγνωση πολλές φορές στη ζωή μου, αλλά δεν της στρώνω καρέκλα· δεν τη φιλοξενώ. Δεν της επιτρέπεται να τρώει από το πιάτο μου. Ο λόγος είναι αυτός: βαθιά στα κόκκαλά μου ξέρω κάτι, όπως κι εσύ. Είναι ότι δεν μπορεί να υπάρχει απόγνωση όταν θυμάσαι γιατί ήρθες στη Γη, ποιον υπηρετείς, και ποιος σε έστειλε εδώ. Τα καλά λόγια που λέμε κι οι καλές πράξεις που κάνουμε δεν είναι δικά μας: Είναι τα λόγια και οι πράξεις του Ενός που μας έφερε εδώ.
Με αυτό το πνεύμα, ελπίζω να γράψεις το εξής στον τοίχο σου: Όταν ένα μεγάλο καράβι βρίσκεται στο λιμάνι, δεμένο, είναι ασφαλές, δίχως καμία αμφιβολία. Αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο φτιάχνονται τα μεγάλα καράβια.
Όλο αυτό δίδεται με πολλή αγάπη και προσευχή να θυμηθείς από ποιον ήρθες, και γιατί ήρθες σε αυτή την όμορφη, γεμάτη ανάγκες Γη.